Bắt đầu 'mùa sa thải' ở Premier League

HLV Ange Postecoglou vừa nối gót Nuno Espirito Santo, trở thành vị thuyền trưởng thứ hai của Nottingham Forest bị sa thải trong mùa giải này.

Trước đó, Graham Potter cũng bị West Ham chấm dứt hợp đồng vào tháng 9. Ba vụ ra đi ấy đã bằng với tổng số HLV bị sa thải trong cả mùa 2023-24, nâng tổng số vụ “thay tướng giữa dòng” kể từ khi kỷ nguyên Premier League bắt đầu năm 1992 lên con số 183 – chưa kể những trường hợp ra đi tự nguyện, như Potter khi ông rời Brighton để sang Chelsea năm 2022.

Cơn hoảng loạn đến sớm hơn

Mùa giải năm nay cũng là lần đầu tiên trong lịch sử Premier League có nhiều hơn một HLV bị sa thải ngay trong tháng 9. Nhưng thông thường, “cơn hoảng loạn” ở phòng họp các CLB chỉ bắt đầu dâng lên từ tháng 10 – tháng này ghi nhận 21 vụ sa thải trong 33 năm qua. Tuy vậy, tháng 12 mới thật sự là “tháng tàn nhẫn”, với 35 vụ sa thải khi mùa giải bước vào giai đoạn giữa và kỳ chuyển nhượng mùa đông (bắt đầu từ năm 2003) đang cận kề.

Dù vậy, kỳ nghỉ lễ Giáng sinh thường là khoảng lặng hiếm hoi giúp các HLV thoát khỏi án “trảm” – trừ trường hợp đặc biệt của Les Reed, người bị Charlton Athletic sa thải đúng đêm Giáng sinh 2006. Reed vẫn còn trụ lại thêm một ngày so với Postecoglou, người chỉ tại vị 39 ngày – ngắn nhất lịch sử Premier League (trung bình một HLV trụ lại gần hai năm).

Việc Postecoglou rời ghế còn kỳ lạ ở một điểm khác. Ông bị sa thải chỉ 10 phút sau thất bại 0-3 trước Chelsea, trở thành trường hợp hiếm hoi bị sa thải vào thứ Bảy – ngày mà chỉ 16 HLV khác từng mất việc trong hơn ba thập kỷ Premier League. Ngày bận rộn nhất với các phòng nhân sự của các CLB lại là thứ Hai, với 45 vụ sa thải diễn ra vào đầu tuần làm việc.

Nhắc đến những vụ sa thải, giới bóng đá Anh thường nói bằng giọng pha chút hài hước – bởi HLV Premier League vốn được trả lương rất cao. Nhưng thực tế, nhiều người trong số họ bị mất việc không vì yếu kém, mà vì đen đủi hoặc lịch thi đấu tàn khốc.

Khi “đen đủi” quyết định số phận HLV

Hãy nhớ lại Jurgen Klopp tại Borussia Dortmund năm 2015. Ông không bị sa thải, mà chủ động từ chức sau khi đội bóng chỉ xếp thứ bảy Bundesliga. Tuy nhiên, theo cuốn How to Win the Premier League của Ian Graham – cựu trưởng nhóm phân tích dữ liệu Liverpool – thì các chỉ số nền tảng của Dortmund khi ấy chỉ kém mỗi Bayern Munich, và “sự khác biệt chỉ là các cú sút của họ không đi vào khung thành, còn đối thủ thì lại có”.

Ngoài phong độ dứt điểm, một yếu tố quan trọng khác là lịch thi đấu. Đôi khi, HLV phải đối mặt với chuỗi trận khắc nghiệt đúng vào thời điểm nhạy cảm. Ví dụ, Rúben Amorim, HLV của Manchester United, từng chịu sức ép lớn khi chỉ giành được 7 điểm sau 6 trận đầu mùa. Theo thống kê của Opta, United có 5 trận mở màn khó khăn nhất trong 20 đội. May mắn thay, hai chiến thắng trước Sunderland và Liverpool đã giúp ông tạm qua cơn bão.

Để đo mức độ “khó nhằn” của lịch đấu, các nhà phân tích sử dụng hệ thống ClubElo, chấm điểm sức mạnh của đội dựa trên thành tích và đối thủ. Một đội có Elo càng cao thì càng mạnh. Từ đó, người ta ước tính số điểm trung bình mà một đội “trung bình” sẽ giành được trong 5 trận, tính cả yếu tố sân nhà.

Dữ liệu cho thấy Nigel Adkins là người chịu oan lớn nhất khi bị Southampton sa thải tháng 1/2013. Khi ấy, đội bóng đang xếp thứ 15, hơn nhóm xuống hạng 3 điểm, và bất bại 5 trận liên tiếp – trong đó có trận hòa Arsenal và lội ngược dòng trước Chelsea sau khi bị dẫn 0-2.

HLV huyền thoại Alex Ferguson khi ấy đã gọi quyết định ấy là “khó tin”, còn CĐV Southampton đã tổ chức biểu tình phản đối. Một trường hợp khác là David Moyes, người kế nhiệm Ferguson tại Man United. Ông bị sa thải dù giành 9 điểm trong 5 trận cuối, trong đó một thất bại là trước nhà vô địch Manchester City mùa đó. Ngược lại, Unai Emery (nay đang thành công tại Aston Villa) từng chỉ giành 3 điểm trong 5 trận cuối cùng ở Arsenal, dù lịch đấu rất nhẹ: Sheffield United, Crystal Palace, Wolves, Leicester và Southampton.

Nottingham sai lầm khi sa thải Nuno Santo quá sớm

Hiệu ứng “thay tướng đổi vận” – thật hay ảo?

Các dữ liệu chỉ ra rằng hơn 70% CLB có kết quả cải thiện trong 5 trận đầu tiên sau khi thay HLV, trung bình tăng từ 0,7 điểm lên 1,2 điểm mỗi trận. Nhưng hiệu ứng này nhanh chóng phai nhạt – nếu xét trên 10 trận (5 trước và 5 sau khi thay HLV), chỉ một nửa số đội thực sự tiến bộ, và mức điểm trung bình gần như ngang nhau (1,1 so với 1,2).

Điều đó cho thấy “hiệu ứng HLV mới” phần nhiều chỉ phản ánh thời điểm sa sút của đội bóng, chứ không hẳn là phép màu của người kế nhiệm. Trường hợp Mikel Arteta của Arsenal là minh chứng rõ ràng. Mùa 2021-22, Arsenal đứng cuối bảng sau ba vòng đầu tiên, nhưng ban lãnh đạo vẫn tin tưởng và được đền đáp – Arteta đã đưa đội trở lại nhóm ứng viên vô địch trong hai mùa liên tiếp.

Không thể phủ nhận, có những HLV không phù hợp với CLB hoặc tập thể. Nhưng nếu các ông chủ có thể phân biệt giữa đen đủi và yếu kém thực sự, lọc bỏ tiếng ồn ngắn hạn để nhìn xa hơn, họ có thể sẽ ngần ngại hơn trước khi ra quyết định “trảm tướng”. Bởi đôi khi, thứ mà một đội bóng cần không phải là HLV mới, mà là một chút thời gian để những cú sút cuối cùng đi đúng hướng.

=>Xem thêm:

Nguồn: Bongdalu