World Cup lần đầu tiên tổ chức vào năm 1930 nhưng tuyển Anh phải đến năm 1950 mới có lần đầu dự giải thế giới. Vì sao có chuyện lại như vậy.
Trong nửa đầu thế kỷ XX, người Anh sống trong một thế giới khép kín của niềm tự hào. Họ tin rằng mình là cái nôi vĩnh cửu của bóng đá, là người viết nên những dòng đầu tiên trong “kinh thánh” của môn thể thao vua. Chính họ đã khai sinh ra trò chơi này trên những bãi cỏ ẩm ướt của nước Anh, lập nên những câu lạc bộ cổ xưa nhất, và mở ra giải vô địch chuyên nghiệp đầu tiên của nhân loại.
Người Anh ngạo mạn
Trong con mắt của người Anh thời ấy, bóng đá không chỉ là trò chơi – đó là biểu tượng của văn minh Anh, của trật tự, tinh thần thượng võ và đạo đức quý tộc. Họ coi mình là người giữ lửa, còn phần còn lại của thế giới chỉ là học trò đang tập chơi.
Vì thế, khi FIFA tổ chức World Cup đầu tiên năm 1930, người Anh lạnh lùng đứng ngoài. Họ xem giải đấu ấy là một sân khấu nhỏ cho các “thuộc địa” phô diễn, không xứng đáng với “nền bóng đá mẫu mực” của xứ sương mù. “Chúng ta không cần phải thi đấu để chứng minh ai là người giỏi nhất” các quan chức FA từng tuyên bố. Trong tư tưởng đó, nước Anh tự cô lập mình, xem World Cup như một cuộc chơi xa xỉ, còn họ mới là chuẩn mực đạo đức và kỹ thuật của thế giới.
Thậm chí khi Nam Mỹ bắt đầu trỗi dậy với Uruguay, Brazil và Argentina – những nơi bóng đá đã được hòa cùng niềm đam mê và chất nghệ sĩ – người Anh vẫn coi đó là “những màn biểu diễn rực rỡ nhưng thiếu tinh thần chiến đấu”. Họ không nhận ra rằng trò chơi của họ đang biến hóa, rằng bóng đá đã thoát khỏi biên giới nước Anh để trở thành ngôn ngữ toàn cầu.
Chỉ đến sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, khi đế quốc Anh bắt đầu suy yếu và thế giới hướng đến hợp tác quốc tế, nước Anh mới miễn cưỡng quay lại với FIFA. Năm 1950, họ lần đầu tiên đồng ý tham dự World Cup tại Brazil – không phải vì khát vọng chinh phục, mà như một cử chỉ ngoại giao, một cơ hội để “dạy lại thế giới cách đá bóng”.
Báo chí London khi đó ngạo nghễ viết: “Chúng ta sẽ mang bóng đá thật sự đến cho họ”. Không một ai trong đội tuyển Anh nghĩ đến khả năng thất bại. Họ tin rằng danh tiếng và truyền thống là tấm hộ chiếu đủ để bước qua mọi đối thủ.
Bị người Mỹ dạy cho bài học
Giải đấu diễn ra giữa mùa đông Nam Mỹ. Nhiệt độ, độ ẩm, thức ăn, múi giờ – mọi thứ đều lạ lẫm với người Anh vốn quen với khí lạnh và sân cỏ trơn ướt. Họ mở màn bằng chiến thắng 2–0 trước Chile, và điều đó càng khiến họ chìm sâu hơn vào ảo tưởng.
Rồi ngày 29 tháng 6 năm 1950, ở thành phố nhỏ Belo Horizonte, điều không thể tưởng tượng đã xảy ra. Đối thủ của họ là Hoa Kỳ – một đội bóng bán chuyên, tập hợp những con người bình dị: giáo viên, thợ máy, nhân viên nhà hàng, thậm chí có người còn làm nghề rửa chén. Trong mắt người Anh, đó không phải là đối thủ, chỉ là một đội nghiệp dư đến để học hỏi. Các nhà cái châu Âu ra tỷ lệ 1 ăn 500 cho khả năng Mỹ thắng – một con số phản ánh đúng niềm kiêu ngạo của xứ sở sương mù.
Nhưng trên sân, nước Mỹ vô danh ấy lại chiến đấu như những chiến binh. Họ chạy, lăn xả, phòng ngự như thể đang bảo vệ điều gì thiêng liêng hơn cả chiến thắng. Phút thứ 38, từ một pha phản công tưởng chừng vô hại, Joe Gaetjens, cầu thủ gốc Haiti, lao người đánh đầu đưa bóng vào lưới. 1–0 cho Mỹ.
Phần còn lại của trận đấu là 50 phút nghẹt thở – và đầy bất lực của người Anh. Họ dồn lên, sút trúng cột, bóng bay chệch khung thành, nhưng thủ môn Frank Borghi – một tay lái xe tang lễ – đã hóa thân thành tường thành thép, tung người cản phá mọi cú dứt điểm. Cả đội Mỹ kiệt sức, nhưng họ không sụp đổ.
Khi tiếng còi mãn cuộc vang lên, sự im lặng bao trùm. Trong khoảnh khắc đó, người Anh như không tin vào mắt mình. Họ nghĩ bảng tỷ số ghi nhầm. Một phóng viên thậm chí gọi điện về London để xác nhận lại kết quả, vì nhiều tòa soạn từ chối tin rằng Anh có thể thua Mỹ.
Nhưng sự thật vẫn là sự thật: Anh thua Mỹ 0–1. Một trận thua tưởng như vô lý, nhưng lại trở thành bước ngoặt lịch sử của bóng đá thế giới. Tờ The Times mô tả đó là “một cơn ác mộng giữa ban ngày”. Còn với nước Anh, đây không chỉ là thất bại thể thao – đó là vết nứt đầu tiên trong ảo tưởng bá quyền bóng đá. Những người từng tin rằng mình là thầy dạy của thế giới giờ đây bị chính “học trò” hạ gục bằng tinh thần, kỷ luật và niềm tin.
Sau khi thua tiếp Tây Ban Nha 0-1, Anh bị loại ngay từ vòng bảng, lặng lẽ rời Brazil trong nỗi tủi hổ. Không ai hát quốc ca trên đường về. Không có lời bào chữa nào có thể khỏa lấp sự thật rằng họ – những người khai sinh ra bóng đá – vừa bị đánh bại bởi một đội bóng hầu như không chuyên.
Anh đã biết mình là ai
Khi trở về London, đội tuyển Anh không được chào đón như anh hùng, cũng chẳng bị nguyền rủa. Họ đơn giản bị lãng quên. Các tờ báo từng hô vang khẩu hiệu “Chúng ta sẽ dạy thế giới đá bóng” nay im lặng như tờ. Liên đoàn bóng đá Anh (FA) mở một cuộc họp kín. Biên bản cuộc họp chỉ vỏn vẹn một dòng: “Chúng ta đã xem nhẹ thế giới”.
Thất bại ở Brazil khiến người Anh lần đầu tiên nhìn lại chính mình. Họ nhận ra rằng trong khi phần còn lại của thế giới không ngừng học hỏi, sáng tạo và biến bóng đá thành một nghệ thuật, thì họ vẫn đứng yên, tự ru mình trong hào quang cũ kỹ của “tinh thần quý ông”.
Từ cú sốc ấy, một quá trình tự cách mạng hóa bắt đầu. Nước Anh mở cửa cho các huấn luyện viên nước ngoài, cho phép tư duy chiến thuật từ lục địa châu Âu thâm nhập. Họ học hỏi bóng đá Hungary, Ý, Đức – những nền bóng đá đã vượt lên bằng khoa học và chiến lược. Sự bảo thủ dần nhường chỗ cho khát vọng đổi mới.
Trong những năm 1950–1960, các câu lạc bộ Anh bắt đầu thay đổi cách tập luyện, chú trọng thể lực, tổ chức và chiến thuật. Các cầu thủ Anh thôi xem kỹ thuật là trò phù phiếm, và bắt đầu học cách chơi với cái đầu, không chỉ bằng trái tim. Đó là quá trình đau đớn nhưng cần thiết – hành trình của một dân tộc học cách chấp nhận rằng họ không còn là trung tâm vũ trụ của bóng đá.
Và rồi, 16 năm sau, ở kỳ World Cup 1966 trên chính quê hương mình, nước Anh lên ngôi vô địch thế giới lần đầu tiên. Không phải nhờ sự ngạo mạn của kẻ khai sinh, mà bằng tổ chức, kỷ luật và sự tiến hóa – những phẩm chất họ từng khước từ. Họ chiến thắng Đức trong trận chung kết, và niềm vui ấy không còn mang màu sắc thống trị, mà là sự giải thoát của một nền bóng đá đã học được bài học khiêm nhường.
=>Xem thêm:
Nguồn: Bongdalu
