Chiếc khăn tím rơi trên đường biên như một lời nguyền. Roberto Baggio – tân binh của Juventus, cựu hoàng tử của Firenze – cúi xuống nhặt nó, giơ cao hướng về khán đài Curva Fiesole.
Cử chỉ nhỏ bé ấy thắp lại bão tố. Ở Turin, người ta muốn thấy một thần tượng mới; ở Florence, người ta chỉ thấy một kẻ phản bội. Và giữa hai làn sóng cảm xúc trái ngược ấy, Baggio bước vào hành trình vừa rực rỡ vừa chát đắng trong màu áo sọc trắng–đen.
Từ đầu gối rách nát đến chiếc khăn từ chối
Câu chuyện của Baggio với Juventus không khởi đầu bằng nụ cười. Nó bắt đầu bằng tiếng thở dài của những bác sĩ từng nói anh có thể không bao giờ đá bóng nữa, với 220 mũi khâu giữ lại đầu gối hư hại; bằng một hợp đồng kỷ lục khiến Fiorentina đứt ruột bán ngôi sao vì khó khăn tài chính; bằng bạo loạn trên phố khi tin tức vỡ lở: 8 triệu bảng đưa “Il Divin Codino” tới Turin.
Hôm trở lại Artemio Franchi, xe bus Juve phải có cảnh sát hộ tống, còn Baggio từ chối sút phạt đền trước đội bóng cũ – một lần hiếm hoi “băng giá” của anh trên chấm 11m tan chảy vì thứ tình cảm không nói thành lời. De Agostini sút hỏng, Baggio bị thay ra, và ngay lập tức, khán đài Bianconeri đặt dấu hỏi: thần tượng mới của chúng ta là ai, một thủ lĩnh hay một chiếc bóng bị quá khứ níu kéo?
Căng thẳng ấy không chỉ là mối thù giữa hai CLB từng va chạm ở Scudetto 1982 hay chung kết UEFA Cup 1990. Nó là vết rạn chằng chịt trong trái tim một chàng trai Caldogno – người bỏ nghề kế toán, ra mắt Vicenza từ tuổi 15, rồi trưởng thành qua những mùa chấn thương.
Trong khoảng lặng đen tối nhất, anh tìm thấy Phật pháp, một niềm tin khác thường ở đất nước Công giáo. Sự tĩnh tại ấy giúp Baggio giữ thăng bằng khi bước vào Turin bằng… một cái lắc đầu với chiếc khăn Juventus trong buổi ra mắt. Anh không đóng vai ngôi sao được nhào nặn cho sân khấu. Anh là chính mình – dị biệt, trầm tĩnh, kín đáo, và thường chọn con đường khó.
Baggio đến một Juventus run rẩy. Luigi Maifredi thay Dino Zoff với lời hứa “đổi đời”, nhưng mùa giải mở màn bằng trận thua tan nát ở Supercoppa trước Napoli của Maradona (1-5). Chuỗi thất bại kéo dài, vị trí thứ bảy ở Serie A, những cú ngã tại châu Âu biến Juve thành một đội bóng lạ lẫm với chính mình.
Trong hỗn độn đó, Baggio vẫn lóe sáng: 14 bàn ở Serie A, 27 bàn trên mọi đấu trường, những cú sút phạt đẹp như tranh, đặc biệt là tại Camp Nou. Anh không thể thay đổi cả hệ thống, nhưng anh cho khán giả một lý do để đến sân.
Vittorio Chiusano buộc phải nhấn nút “tái lập”: Maifredi rời đi, Giovanni Trapattoni – kiến trúc sư của một thập niên huy hoàng – trở lại. Với Trap, Baggio trở thành trục xoay chiến thuật, gương mặt đại diện cho một Juventus đang cố gắng tự định nghĩa lần nữa.
Nhưng bên kia bán đảo, một ngọn núi sừng sững: AC Milan của Capello, với Baresi – Maldini canh gác, Gullit – Rijkaard – Van Basten bay bổng. 48 điểm/34 vòng sẽ đủ đăng quang ở những năm khác; mùa ấy, Juve về nhì và học cách chấp nhận bóng râm của “Rossoneri bất bại”.
Sau hai mùa làm “vua không ngai”, Juventus chi mạnh: Vialli, Möller, Kohler, David Platt, Ravanelli kéo đến Delle Alpi. Baggio lùi sâu hơn, gánh thêm trách nhiệm tạo lập lối chơi. Ở Serie A, Milan vẫn không chùng tay, thậm chí bạo chi cho Papin, Lentini. Juve trệch nhịp ở giải quốc nội, nhưng châu Âu mới là sân khấu cho Baggio viết chương để đời: UEFA Cup 1993.
Trận lượt đi chung kết tại Westfalenstadion, Dortmund sớm dẫn trước. Rồi đến lượt Dino Baggio nã đại bác gỡ hòa, và ngay sau đó là Roberto Baggio – khống chế ngực, vô-lê như một đường cọ hoàn hảo. Phút 73, “đuôi ngựa thần thánh” rướn người, vẽ đường chéo góc đóng băng thủ môn Klos. Lượt về ở Turin, anh đá gót kiến tạo liên tiếp, gieo rắc thứ ảo thuật đẳng cấp hiếm thấy. Juventus đăng quang châu Âu; Baggio khép năm bằng Quả bóng Vàng. Bảy năm sau cơn ác mộng đầu gối, anh đứng trên đỉnh thế giới – một câu chuyện vượt lên số phận đúng nghĩa.
Ngay khi Baggio chạm đến cực điểm, định mệnh lại đặt một dấu phẩy: Alessandro Del Piero xuất hiện. Chàng trai trẻ từ Padova vào sân, lập hat-trick trước Parma, cướp trái tim Turin bằng đôi chân mềm như lụa. Trong sơ đồ hai tiền đạo, sự xuất sắc của Del Piero là lời nhắc nhở dai dẳng: thời gian không chờ ai. Baggio vẫn ghi bàn đều, vẫn là linh hồn sáng tạo, nhưng cạnh tranh ở Juve luôn tàn nhẫn, đặc biệt khi mục tiêu tối thượng là lật đổ Milan.
Rồi đến mùa hè 1994 – World Cup Mỹ. Arrigo Sacchi có triết lý của ông, hệ thống của ông, và đôi khi, nó không có chỗ cho một cá tính như Baggio. Bị thay sớm ở trận gặp Na Uy sau thẻ đỏ của Pagliuca, anh nuốt giận, rồi kéo Azzurri vào chung kết bằng năm bàn trong ba trận knock-out – Nigeria, Tây Ban Nha, Bulgaria đều khuất phục trước đôi chân ấy.
Trận chung kết trong cái nóng California, gân kheo rít như dây đàn. Baggio vẫn bước lên chấm 11m, và trái bóng vọt qua xà. Một khung hình bất tử: mái tóc đuôi ngựa rũ xuống, đôi mắt cúi gằm, hai tay chống hông. Lịch sử phũ phàng biến khoảnh khắc ấy thành biểu tượng của thất bại, bỏ quên cả một giải đấu anh gồng gánh đội tuyển.
Trở lại Turin, Baggio đối diện một Juventus mới của Marcello Lippi – chiến lược gia lạnh lùng, duy lý, tin vào hệ thống hơn ngôi sao. Ông muốn một đội bóng pressing đồng bộ, tuyến trên xoay vòng giữa Vialli – Ravanelli – Del Piero – và Baggio. Khi Baggio lại dính chấn thương sau một siêu phẩm phạt đền vào lưới Padova, bánh đà của Lippi tăng tốc: Del Piero trở thành lựa chọn mặc định.
Tại Serie A, trách nhiệm được chia đều, Juventus giành lại Scudetto. Nhưng đó cũng là mùa khép lại mối duyên Baggio – Juve. Lời đề nghị gia hạn kèm giảm lương là một ngòi bút ký vào bức thư chia tay: Baggio ra đi, tìm bến đỗ mới ở Milan, rồi Bologna, Inter, trước khi mỉm cười ung dung tại Brescia – nơi anh được đá bóng như một nghệ sĩ đích thực, không còn ràng buộc bởi những kỳ vọng khổng lồ.
Thiên tài của một kỷ nguyên không nhân nhượng
Nhìn lại, Baggio là nghịch lý đẹp đẽ của calcio thập niên 1990. Anh là “fantasista” – người kiến tạo ảo ảnh trên thảm cỏ, sống bằng cú chạm đầu tiên, bằng góc quay cổ chân ở những không gian chật hẹp.
Nhưng bóng đá Ý của thời ấy là bức tường kỷ luật: zona mù lòa cho cá nhân, man-marking khắc nghiệt, cấu trúc ưu tiên khối đội. Lippi, Sacchi, Capello, Ancelotti – những bộ não đã viết lại chiến thuật châu Âu – luôn cần thơ, nhưng thơ phải nằm trong khổ giấy. Baggio thường đứng trên lề: đủ xuất chúng để thay đổi trận đấu, nhưng cũng đủ “tự do” để khiến các HLV bất an khi đặt toàn bộ hệ thống lên vai anh.
Thế nhưng, không hệ thống nào có thể “hóa giải” cảm xúc mà Baggio gieo vào người xem. Những pha xử lý không cần nhiều nhịp, những cú sút phạt như đường chân trời, những lần hãm bóng quay lưng rồi bấm nhẹ đủ để cả hàng thủ lỡ trớn – đó là thứ di sản không cần bục danh hiệu. Ở Juventus, anh mang đến ý niệm: có những ngày người ta đến sân không phải để thấy đội bóng của mình chiến thắng, mà để thấy Baggio chơi bóng.
Baggio không phải cầu thủ sở hữu bộ sưu tập huy chương dày nhất ở Turin. Nhưng thời gian của anh ở Juventus là bản giao hưởng lạ lùng: chương một là hỗn loạn và phản kháng, chương hai là thăng hoa châu Âu, chương ba là lặng lẽ rời đi trong lúc đội nhà trở lại quỹ đạo chiến thắng. Anh đến đúng lúc Juve cần một ngôi sao để định nghĩa lại bản ngã, và rời đi đúng lúc Juve cần một tập thể để gặt hái danh hiệu. Đau đớn thay, đó cũng là chu kỳ mà thiên tài thường phải trả.
Nếu chỉ tính bằng thống kê, người ta sẽ bảo: Milan đã chặn đường, chấn thương đã giăng bẫy, Lippi đã “khử phụ thuộc”. Nhưng bóng đá không chỉ là bảng điểm. Juventus có một Baggio đội trên vai sự mong manh mà vẫn sáng bừng ở những khoảnh khắc lớn. Và Baggio có Juventus – nơi biến nỗi đau thành vàng, biến một chàng trai từng được bảo “đừng mơ đá bóng nữa” thành chủ nhân Quả bóng Vàng.
Ngày chiếc khăn tím rơi xuống và Baggio nhặt lên, nhiều người xem đó là bằng chứng của lưỡng lự. Giờ nghĩ lại, có lẽ đó là tuyên ngôn của một nghệ sĩ: trung thành với cảm xúc không đồng nghĩa phản bội lý trí. Anh có thể cúi đầu vì quá khứ, nhưng khi tiếng còi vang lên, anh luôn chơi cho hiện tại. Ở Turin, hiện tại ấy có những đêm châu Âu rực lửa, có những cú đá gót lạ kỳ, có cả những giọt nước mắt không rơi trên mặt nhưng chảy trong lòng.
Giữa vinh quang và đắng cay, Baggio chọn cách đi qua cả hai với phong thái của người đã hiểu được ý nghĩa của mất–còn. Và vì thế, hành trình Juventus của Roberto Baggio không chỉ là một đoạn sự nghiệp; đó là một bản tự sự về kiêu hãnh, về giá trị của cái đẹp trong kỷ nguyên không nhân nhượng.
Ở cuối con đường, khi người ta nhắc về Juve của thập niên ấy, họ sẽ nhớ nhiều điều – Milan bất bại, những Scudetto muộn màng, các triều đại HLV – nhưng sau cùng, vẫn là hình bóng “đuôi ngựa thần thánh” lướt qua như một vệt sáng, để lại sau lưng cả một bầu trời dư âm.
Nguồn tin: Bongdalu
