Từ chỗ bị xem là một nền bóng đá đang phát triển, Nhật Bản vươn mình thành cường quốc bóng đá đầy kỹ thuật của châu Á, sản sinh ra những cầu thủ đủ sức chinh phục châu Âu.
Bí quyết không nằm ở một hệ thống hàn lâm đắt đỏ hay phép màu nào từ các lò đào tạo nổi tiếng, mà khởi nguồn từ triết lý của một người Mỹ đã gắn bó hơn 40 năm với xứ sở hoa anh đào – Tom Byer.
Từ ý tưởng giản dị đến cuộc cách mạng kỹ thuật
“Điều kỳ diệu xảy ra khi bạn thu hẹp được khoảng cách giữa người giỏi nhất và người yếu nhất,” Byer nói từ căn nhà ở Tokyo. Ông khẳng định, nền tảng mới là nơi định hình thành công, và sai lầm lớn nhất của nhiều quốc gia là nghĩ rằng phát triển cầu thủ phải bắt đầu từ cấp chuyên nghiệp.
Trong hơn bốn thập kỷ, Byer tổ chức hơn 2.000 sự kiện ở khắp 47 tỉnh thành, để lại dấu ấn từ sự ra đời của J.League, World Cup 2002, sự trưởng thành của Takumi Minamino cho đến chức vô địch World Cup nữ 2011.
Từng là một cầu thủ bình thường ở Mỹ, Byer sang Nhật năm 1985 thi đấu và quyết định định cư. Ông bị cuốn hút bởi triết lý của HLV Hà Lan Wiel Coerver: kỹ năng có thể dạy, không phải đặc ân bẩm sinh.
Từ đó, Byer tự hỏi: tại sao FIFA có 211 quốc gia thành viên nhưng chỉ 8 nước từng vô địch World Cup? Câu trả lời, theo ông, là văn hóa phát triển kỹ thuật từ sớm – điều mà ở các quốc gia hàng đầu, trẻ em bắt đầu thực hành ngay từ khi biết đi.
Cốt lõi trong triết lý của Byer là giúp trẻ làm chủ trái bóng. Ông ví quá trình này như “cài đặt phần mềm” vào não bộ trước 6 tuổi – giai đoạn 95% sự phát triển não diễn ra. Trẻ em càng sớm tiếp xúc, kỹ năng càng trở thành phản xạ tự nhiên.
“Messi, Ronaldo, Iniesta hay Harry Kane đều bắt đầu bằng tình yêu với trái bóng, không phải tình yêu với bóng đá,” Byer nhấn mạnh. Những ngôi sao Nhật như Minamino hay Kubo đã tập bóng với cha từ khi chưa biết nói.
Trái ngọt từ thế hệ đầu tiên
Byer dùng mọi kênh truyền thông để lan tỏa triết lý, từ tạp chí, băng VCR, trò chơi điện tử, hợp tác với Adidas. Nhưng truyền hình là cú hích lớn nhất. Chương trình “Kỹ thuật bóng đá của Tomsan” trên kênh Oha Suta tiếp cận 5 triệu khán giả mỗi sáng suốt 13 năm, với hơn 3.500 video hướng dẫn.
Liên đoàn Bóng đá Nhật Bản sớm nhận ra hiệu quả, mời ông làm chuyên gia kỹ thuật, tổ chức đào tạo cơ sở và huấn luyện đội U12 quốc gia – nơi ông từng dẫn dắt Reo Hatate, nay khoác áo Celtic.
Khoảnh khắc khiến Byer xúc động nhất là bàn gỡ hòa của Aya Miyama trong trận chung kết World Cup nữ 2011 – học trò cũ của ông. Nhật Bản năm ấy vừa trải qua động đất và sóng thần, chiến thắng càng mang giá trị tinh thần to lớn.
Ở World Cup nam gần nhất, năm cầu thủ trưởng thành từ chương trình của Byer – Minamino, Doan, Ueda, Endo và Hatate – đều góp công lớn. Nhật đã đánh bại cả Đức lẫn Tây Ban Nha, nhưng Byer tin rằng để tiến xa hơn, châu Á cần nhiều đối thủ mạnh hơn: “Chúng tôi cần một Trung Quốc mạnh, một Thái Lan, một Việt Nam mạnh. Sự cạnh tranh sẽ thúc đẩy Nhật Bản đi tiếp.”
Hiện Byer triển khai mô hình ở nhiều nước, trong đó Philippines là quốc gia đầu tiên áp dụng “Bóng đá bắt đầu từ gia đình” làm chiến lược phát triển cơ bản. Với 17 triệu trẻ dưới 6 tuổi, ông tin 10–20 năm nữa, người ta sẽ phải đặt câu hỏi: “Điều gì đang xảy ra ở Philippines?” – giống như cách họ từng ngạc nhiên trước Nhật Bản.
Triết lý của Byer tưởng như giản đơn nhưng đã tạo nên nền móng vững chắc cho bóng đá Nhật: đặt trái bóng vào tay (và chân) trẻ em ngay trong gia đình, trước khi đưa chúng đến học viện. Khi nền tảng kỹ thuật hình thành từ sớm, thành công không còn là phép màu, mà là kết quả tất yếu của khoa học huấn luyện và sự thấu hiểu con người.
Câu chuyện của Nhật Bản không chỉ là hình mẫu để noi theo, mà còn là lời gợi mở cho cả châu Á: muốn bước ra thế giới, hãy bắt đầu từ chính… trái bóng đầu đời.
Nguồn tin: Bongdalu
