Arsenal và Manchester City là hai đội bóng đang trong nhóm cạnh tranh ngôi vô địch nhưng điều kỳ lạ là lối chơi của họ na ná giống nhau.
Sẽ không có “cầu thủ thứ 11” đứng trong khung gỗ của Manchester City khi họ chạm trán Arsenal vào Chủ nhật này. Sau 8 năm, Pep Guardiola đã thay thế thủ môn mềm mại trong xử lý bóng bằng chân là Ederson bằng Gianluigi Donnarumma, người mà khả năng chơi chân giống điệu paso doble nhiều hơn là những bước quickstep mượt mà.
Khả năng xuất hiện một hậu vệ phải bó vào giữa để kết nối lối chơi cũng rất thấp. Thay vào đó, Pep sẽ dùng trung vệ mạnh mẽ và không màu mè Abdukodir Khusanov để trám chỗ. Không có chút bóng dáng nào của một “số 9 ảo”, mà chỉ có số 9 thực thụ nhất: Erling Haaland.
Đây là một đội hình mang thẩm mỹ rất khác so với Barcelona huyền thoại của Guardiola, hay thậm chí so với tập thể vô địch Ngoại hạng Anh mùa 2017-18 với 100 điểm — thời còn David Silva, Bernardo Silva, Ilkay Gundogan, Fernandinho, Raheem Sterling, Sergio Aguero và những ngôi sao khác.
Arsenal cũng đã bổ sung sức mạnh thể hình với Victor Gyokeres, sau nhiều năm bị chê trách vì không dùng mẫu tiền đạo cắm “khổng lồ”. Martin Zubimendi, chứ không phải Declan Rice, sẽ đảm nhận vị trí số 6, tức một sự xoay trục sang phong cách Tây Ban Nha tương đồng với Rodri bên phía City.
“Arteta là kẻ bắt chước?”
Điều đó gợi ra gì? Nhiều người coi đây là bằng chứng nữa rằng Mikel Arteta là “học trò sao chép” của Pep Guardiola: một HLV có nhận thức và năng lực gom góp ý tưởng, nhưng thiếu thiên tài để tạo ra sản phẩm nguyên bản.
Zubimendi vốn là dự bị cho Rodri ở đội tuyển Tây Ban Nha; Gyokeres cũng là mẫu “khổng lồ săn mồi” giống Haaland. Những kết luận giống Pep, nhưng đến muộn hơn và với “phiên bản kế tiếp”. Thêm tất cả vào tập hồ sơ “copycat”. Thực tế, đây là cách diễn giải đơn giản hóa quá mức sự tiến hóa của cả hai đội trong vài năm qua, cũng như các yếu tố rộng lớn hơn chi phối những thay đổi phong cách ấy.
Ý tưởng “Arteta bắt chước Guardiola” thực sự bùng lên từ mùa hè 2022, khi ông chiêu mộ trực tiếp Oleksandr Zinchenko và Gabriel Jesus từ City, lập tức bị coi là “đồ thải”. Sau đó là hậu vệ biên bó vào giữa, bốn trung vệ cùng ra sân, ký hợp đồng với thủ môn David Raya để phát triển bóng từ tuyến dưới — tất cả đều bị coi là những “sáng chế độc quyền” của Pep. Giờ đây, có người còn cho rằng Arteta sẽ biến Eberechi Eze từ một cầu thủ rê dắt thành chuyên gia giữ bóng đáng tin cậy như Jack Grealish.
Nhưng chẳng phải việc Arteta chịu ảnh hưởng từ Guardiola — “tín hiệu thời đại” trong chiến thuật bóng đá, đồng thời cũng là người thầy mà ông từng làm trợ lý suốt ba năm — là điều tự nhiên hay sao? Thật kỳ lạ nếu một người cũng được đào tạo trong các nguyên lý Cruyff của La Masia lại nhìn bóng đá hoàn toàn khác, đến mức chẳng hề chia sẻ lấy một niềm tin tương đồng nào.
Đúng là Arsenal đã chơi rất giống City ở mùa 2022-23, khi Arteta thực sự cất cánh và đưa đội bóng lên hàng ngũ tinh hoa. Nhưng cũng chính Arteta từng triển khai Catenaccio để giành FA Cup ngay mùa đầu, với sơ đồ 5 hậu vệ. Và sau thất bại trong cuộc đua vô địch 2023, ông lại thu hẹp đội hình, đặt ưu tiên cho sự chắc chắn nơi hàng thủ.
Người ta thường quên rằng Arteta lớn lên ở San Sebastian, nơi bóng đá giàu thể lực hơn nhiều vùng khác của Tây Ban Nha, và quãng thời gian dài nhất trong sự nghiệp cầu thủ của ông lại dưới trướng David Moyes.
Ảnh hưởng của Arteta rất đa dạng. Càng tiến gần đến City, ông càng đi theo một hướng khác. Arsenal đã trở thành đội pressing khi không bóng xuất sắc nhất châu Âu suốt hơn hai năm, và đôi khi còn bị chê là quá thận trọng ở các trận lớn. Thất bại 0-1 trước Liverpool ở Anfield mới đây là ví dụ.
Do đó, trước thềm cuộc chạm trán tại Emirates, câu chuyện không còn là Arsenal đang “tiến lại gần” hay “xa rời” Guardiola ra sao, mà là: cả hai HLV, dù từng chia sẻ nhiều điểm chung, giờ đều đã rẽ khỏi gốc rễ để thích ứng với thách thức ngày càng biến đổi của Ngoại hạng Anh.
Pep và Arteta cùng học hỏi
Guardiola chưa bao giờ ngại tái sáng tạo. Ông có lý tưởng, nhưng không cứng nhắc đến mức từ chối điều chỉnh theo bước tiến của người khác. Khi Roberto De Zerbi mang phong cách build-up đặc trưng đến Ngoại hạng Anh, Pep cũng tiếp thu một số yếu tố. Về phần Arteta, ông bị ảnh hưởng bởi Newcastle của Eddie Howe với cường độ và sức mạnh thể chất. Thành công của Andoni Iraola ở Bournemouth thì thúc đẩy xu thế pressing người-đấu-người, làm thay đổi cơ bản môi trường thi đấu của City trong nước.
Việc Guardiola thuê Pep Lijnders — cánh tay phải cũ của Jurgen Klopp — cũng là sự thừa nhận rõ ràng. Trọng tâm của Lijnders là các pha chuyển trạng thái nhanh, lý do khiến City sẵn sàng lùi sâu chờ phản công trước Man United tại vòng 4. Liệu họ sẽ nhường bóng cho Arsenal nữa không? Nếu có, đó vừa là bằng chứng cho sức mạnh của Arsenal (City đã 5 trận liền không thắng đối thủ này), vừa là dấu hiệu Pep cũng học từ người khác, kể cả Arteta.
Guardiola giờ cũng có chuyên gia cố định James French để đấu trí với Nicolas Jover của Arsenal. Thực tế, Pep từng không coi trọng vị trí này, cho đến khi Arteta khuyên ông đưa Jover về City. Giờ ông đã có tới ba đời chuyên gia cố định và công khai ca ngợi vai trò ấy. Nếu Guardiola bắt đầu áp dụng cả những quả ném biên dài như Arsenal, thì quá trình “Anh hóa” của ông coi như hoàn tất.
Trong khi đó, Arteta cũng trải qua hành trình biến đổi ở vị trí tiền đạo cắm: từ Pierre-Emerick Aubameyang, Alexandre Lacazette, rồi Gabriel Jesus, Kai Havertz và nay là Gyokeres. Đúng, có điểm tương đồng với Haaland, nhưng hãy nhìn rộng hơn: mẫu “trung phong khổng lồ” đang trở lại thời thượng.
Các đội nhận ra cần một điểm tựa để chơi trực diện vượt qua lớp pressing ngày càng khó xuyên thủng, đồng thời giữ bóng ở tuyến trên. Khi vào đến khu cấm địa chật chội, cách tốt nhất lại là… tạt bóng — một hành động từng bị chê là “thời trung cổ”, nay lại thành mốt. Guardiola mua Rayan Ait-Nouri và Rayan Cherki, Arteta bổ sung Noni Madueke và Eze — những cầu thủ thiên về đột phá cá nhân. Sự trực diện đang là yêu cầu mới.
Về xây dựng đội hình, đúng là Arteta chịu ảnh hưởng từ City, nhưng đó cũng là mô hình mà ông góp phần thúc đẩy từ khi còn ở đó: phân tích dữ liệu về độ tuổi, sự đa năng vị trí để hướng tới giai đoạn thống trị bền vững. Việc ông tuyển mộ những hậu vệ lai như Ben White, Jurrien Timber, Riccardo Calafiori, Cristhian Mosquera và Piero Hincapie nằm trong tính toán này.
Ngược lại, Guardiola vốn thích nhóm nhân sự nhỏ gọn, xoay tua liên tục; Arteta thì trung thành với một đội hình cố định. Mùa trước, Arteta còn nhấn mạnh khái niệm “hai đội hình” để xoay tua lịch dày đặc, trong khi Guardiola lại phàn nàn vì đội quá đông. Nhưng giờ đây, Arsenal đã nâng độ dày đội hình lên 25 cầu thủ, còn Pep mùa này lần đầu tiên mang theo tới 26 cầu thủ đội một.
Kết quả của tất cả điều này: lực lượng cả hai đội ngày nay đều to lớn, mạnh mẽ hơn. Hai đội hình cộng lại chỉ có khoảng 5 cầu thủ cao dưới 1m83, rất khác xa học thuyết Barcelona nguyên bản về những “tiểu nghệ sĩ” chuyền bóng.
Trong kỷ nguyên mà các triết lý bóng đá “cứng nhắc” dần bị đặt dấu hỏi, Guardiola và Arteta là hai HLV liên tục tinh chỉnh cả ở cấp độ vi mô lẫn vĩ mô. Pep đã chứng minh thiên tài của mình không biết bao lần, nhưng ông chưa bao giờ phải xây dựng một đội từ vạch xuất phát thấp như Arteta khi tiếp quản Arsenal năm 2019. Từ chỗ không có suất dự Champions League đến cạnh tranh Premier League thường xuyên, đó không phải là con đường đi trong một đêm — và chắc chắn phải thay đổi, thậm chí học hỏi từ những người giỏi nhất.
Nguồn: Bongdalu
