Trong lịch sử bóng đá Nam Mỹ, Bolivia luôn được nhắc đến với một lợi thế đặc biệt: thi đấu trên độ cao so với mực nước biển. Sân vận động Hernando Siles tại thủ đô La Paz, nằm ở độ cao 3.640 mét, từ lâu đã trở thành “nỗi ám ảnh” của không ít đội tuyển hùng mạnh. Không khí loãng khiến cầu thủ nhanh xuống sức, bóng bay nhanh và khó kiểm soát hơn, còn thủ môn thường bất lực trước những cú sút xa.
Lợi thế ấy đã từng giúp Bolivia giành nhiều kết quả gây sốc, trong đó có chiến thắng lịch sử 2-0 trước Brazil năm 1993 – thất bại duy nhất của Selecão ở vòng loại World Cup cho đến nay. Thế nhưng, câu chuyện về “sân khấu trên trời” không chỉ là bóng đá, mà còn là chính trị, y học và cả lòng tự tôn của một dân tộc.
Khi FIFA muốn “cấm núi cao”
Năm 2007, câu chuyện bùng nổ sau trận đấu giữa Flamengo (Brazil) và Real Potosí (Bolivia) ở độ cao hơn 4.000 mét. Các cầu thủ Flamengo phải chạy ra ngoài sân để thở oxy trong lúc trận đấu vẫn diễn ra. Hình ảnh ấy khiến làn sóng phản đối dữ dội dấy lên, và FIFA đã ban hành một quy định gây tranh cãi: cấm tổ chức các trận đấu ở độ cao trên 2.500 mét so với mực nước biển.
Quy định này lập tức vấp phải phản ứng dữ dội từ nhiều quốc gia Nam Mỹ, đặc biệt là Bolivia. Thậm chí, Diego Maradona, khi ấy đã 47 tuổi, đã tự mình đến La Paz để thi đấu giao hữu, chứng minh rằng con người hoàn toàn có thể chơi bóng ở độ cao như vậy. Ông tuyên bố: “Bóng đá không thể bị giới hạn bởi độ cao. Đây là quyền của các dân tộc.” Sự kiên quyết của Bolivia và tiếng nói từ huyền thoại Argentina khiến FIFA phải rút lại quy định chỉ một năm sau đó.
Nhưng bóng đá hiện đại không dừng lại ở các quy định. Các đội bóng bắt đầu tìm cách thích nghi khoa học hơn với độ cao.
La Paz mất thiêng và quyết định chuyển lên El Alto
Không đội bóng nào có thể đến Bolivia trước cả tuần để thích nghi với môi trường thiếu oxy. Do vậy, các phương án hỗ trợ y học ra đời. Năm 2015, CLB River Plate (Argentina) gây chấn động khi tiết lộ họ cho cầu thủ sử dụng cocktail gồm Viagra, caffeine và aspirin trước trận đấu. Viagra giúp cải thiện lưu thông máu, caffeine kích thích thần kinh, còn aspirin giảm nguy cơ đông máu. Kết quả, River Plate thi đấu đầy năng lượng và giành chiến thắng.
Kể từ đó, nhiều đội tuyển và CLB khác cũng học theo cách này. Khi những phương án y học hiện đại dần phổ biến, ưu thế sân nhà từng làm nên tên tuổi của Bolivia bắt đầu phai nhạt. Những thất bại liên tiếp trên sân Hernando Siles trước các đối thủ lớn như Argentina hay Brazil khiến người hâm mộ Bolivia lo ngại rằng “vũ khí độ cao” không còn hiệu lực.
Bóng đá Bolivia bước vào vòng loại World Cup 2026 với nhiều hoài nghi. Ngay trên sân nhà Hernando Siles, họ thua Argentina và Ecuador – hai trận đấu phơi bày sự thật rằng không khí loãng không còn đủ để khỏa lấp khoảng cách trình độ. Trước nguy cơ mất đi lợi thế truyền thống, Liên đoàn Bóng đá Bolivia (FBF) đã đưa ra một quyết định táo bạo: chuyển sân nhà lên cao hơn 500 mét.
Từ tháng 9/2024, Bolivia chính thức chọn sân Municipal Stadium tại thành phố El Alto, nơi có độ cao 4.150 mét, làm sân nhà mới. Đây là một trong những sân bóng cao nhất thế giới được FIFA công nhận. Với bước đi này, Bolivia hy vọng tạo thêm rào cản thể chất cho đối thủ, bởi độ cao tăng thêm đồng nghĩa với áp suất oxy giảm rõ rệt, khiến cơ thể cầu thủ ngoài Bolivia càng khó thích nghi.
Cuộc chiến của niềm kiêu hãnh
Quyết định liều lĩnh này ban đầu khiến nhiều người hoài nghi, song kết quả trên sân đã chứng minh phần nào sự đúng đắn. Từ khi chuyển lên El Alto, Bolivia giữ thành tích bất bại tại sân nhà mới: thắng 2, hòa 1. Các đối thủ đều than phiền về việc khó thở, trong khi cầu thủ Bolivia – vốn quen với độ cao – lại tỏ ra sung sức hơn.
Không chỉ thế, yếu tố kỹ thuật cũng tiếp tục trở thành vũ khí lợi hại. Ở độ cao trên 4.000 mét, quả bóng bay nhanh hơn, quỹ đạo khó lường hơn. Một cú sút xa tưởng như bình thường có thể trở thành bàn thắng bất ngờ, trong khi thủ môn đối phương gặp khó khăn trong việc đoán hướng bóng. Điều này gợi nhớ lại những ngày tháng huy hoàng mà Bolivia từng tận dụng tối đa ở La Paz.
Với Bolivia, đây không chỉ là câu chuyện chiến thuật hay lợi thế sân nhà. Đó còn là niềm kiêu hãnh dân tộc. Đội tuyển quốc gia của họ chưa bao giờ được xem là ông lớn tại Nam Mỹ, song “ngôi nhà trên mây” chính là niềm tự hào, là minh chứng cho sự khác biệt và bản sắc riêng.
Bóng đá hiện đại đang ngày càng thu hẹp khoảng cách nhờ khoa học thể thao, dinh dưỡng và y học. Nhưng Bolivia, bằng cách tận dụng đặc thù địa lý, vẫn đang cố gắng giữ cho mình một lợi thế độc nhất. Và trong bối cảnh vòng loại World Cup 2026 còn dài, quyết định dời sân lên El Alto có thể là bước ngoặt để đội tuyển này nuôi hy vọng giành tấm vé trở lại ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh.
Nguồn tin: Bongdalu
