Trong hơn một thế kỷ qua, sân Wembley luôn được coi là trái tim của bóng đá Anh và thế giới, là nơi ghi dấu biết bao khoảnh khắc vĩ đại.
Bối cảnh ra đời của Wembley cũ
Wembley ban đầu được xây dựng cho Triển lãm Đế quốc Anh năm 1923, với mục đích phô trương sức mạnh công nghiệp và văn hóa của nước Anh sau Thế chiến I. Ngày khánh thành, 28/4/1923, chứng kiến trận chung kết FA Cup giữa Bolton Wanderers và West Ham United – sự kiện đi vào lịch sử với tên gọi “Trận chung kết Ngựa Trắng” (White Horse Final). Khi đó, hơn 200.000 khán giả chen chúc vào sân, vượt xa sức chứa thiết kế, buộc cảnh sát phải dùng một con ngựa trắng để dẹp trật tự, tạo nên hình ảnh kinh điển mở đầu cho kỷ nguyên Wembley.
Kiến trúc nổi bật nhất của Wembley cũ chính là hai tháp đôi (Twin Towers) nằm ở cổng chính. Chúng không chỉ là biểu tượng của bóng đá Anh mà còn trở thành hình ảnh quốc gia, gắn liền với nhiều sự kiện lớn ngoài bóng đá, như lễ đăng quang của Nữ hoàng Elizabeth II năm 1953 hay các buổi hòa nhạc lịch sử của The Beatles và Live Aid 1985.
Suốt gần 80 năm, Wembley gắn bó với hàng triệu người hâm mộ, là nơi những giấc mơ bóng đá được viết nên. Cho đến giờ, khoảnh khắc tuyển Anh lên ngôi vô địch thế giới năm 1966 vẫn là hình ảnh đẹp nhất về sân Wembley được lưu trong ký ức người Anh.
Tuy nhiên, đến cuối thế kỷ 20, công trình dần xuống cấp nghiêm trọng. Sân không đáp ứng được yêu cầu an toàn, tiện nghi, và khả năng khai thác thương mại của một sân vận động hiện đại. Trong bối cảnh bóng đá toàn cầu hóa, FA (Liên đoàn Bóng đá Anh) buộc phải đưa ra một quyết định mang tính lịch sử: phá bỏ Wembley cũ để xây dựng một “thánh đường bóng đá” của thế kỷ 21.
Chia tay Twin Towers, đón chào mái vòm thép
Wembley đóng cửa năm 2000, sau trận play-off First Division giữa Ipswich Town và Barnsley. Đến năm 2002, quá trình phá dỡ chính thức bắt đầu, kéo dài đến 2003. Trong đó, việc tháo dỡ Twin Towers gây tranh cãi dữ dội. Với nhiều người hâm mộ, đó là “linh hồn” của Wembley, nơi lưu giữ ký ức của nhiều thế hệ. Nhưng về mặt kỹ thuật, hai tháp này không thể tích hợp vào thiết kế mới nên buộc phải chia tay.
Quá trình xây dựng sân mới gặp vô vàn khó khăn. Chi phí dự án đội lên đến 798 triệu bảng Anh, khiến Wembley trở thành sân vận động đắt đỏ nhất thế giới vào thời điểm đó. Việc lắp dựng vòm thép khổng lồ – hạng mục trung tâm của công trình – cũng liên tục gặp sự cố kỹ thuật, khiến tiến độ bị kéo dài. Ban đầu dự kiến khánh thành năm 2003, nhưng mãi đến tháng 3/2007 sân mới chính thức mở cửa trở lại.
Công trình tái thiết được giao cho Foster + Partners, tập đoàn kiến trúc danh tiếng do Sir Norman Foster dẫn dắt, phối hợp cùng Populous – đơn vị chuyên thiết kế sân vận động thể thao hàng đầu thế giới. Tầm nhìn của họ là tạo nên một công trình vừa tôn vinh quá khứ, vừa trở thành biểu tượng hiện đại, có thể cạnh tranh với bất kỳ sân vận động nào trên thế giới.
Trọng tâm của thiết kế chính là vòm thép Wembley Arch: Cao 134 mét, dài 315 mét, nặng 1.750 tấn. Sân có kết cấu mái một nhịp lớn nhất thế giới vào thời điểm đó. Đặc biệt, mái vòm nghiêng 22 độ để chịu lực, thay thế hoàn toàn hệ thống cột chống truyền thống.
Nhờ vậy, có thể nhìn thấy mái vòm sân từ khoảng cách 20 km quanh London, trở thành “ngọn hải đăng” biểu tượng cho bóng đá Anh. Vòm thép không chỉ là điểm nhấn thị giác thay thế Twin Towers mà còn gánh toàn bộ trọng lượng mái che khổng lồ của sân. Đây là sự kết hợp giữa biểu tượng và công năng – điều mà kiến trúc hiện đại luôn hướng tới.
Wembley mới: Biểu tượng toàn cầu
Khi khánh thành năm 2007, Wembley mới ngay lập tức trở thành một trong những sân vận động hiện đại và hoành tráng bậc nhất thế giới. Với sức chứa 90.000 chỗ ngồi, đây là sân vận động lớn nhất Vương quốc Anh và lớn thứ hai châu Âu, chỉ sau Camp Nou của Barcelona.
Từng chi tiết trong thiết kế đều nhằm mang đến trải nghiệm tối ưu. Thứ nhất là tầm nhìn hoàn hảo, không có điểm mù, bất kỳ vị trí nào cũng nhìn rõ mặt sân. Thứ hai là mái che di động có thể đóng/mở một phần, bảo vệ khán giả khỏi mưa gió nhưng vẫn giữ được cảm giác không gian mở.
Ngoài ra sân có tiện nghi vượt trội với 2.618 nhà vệ sinh – nhiều nhất trong bất kỳ sân vận động nào trên thế giới, cùng hàng chục quầy bar, nhà hàng và phòng VIP. Trong sân là mặt cỏ hybrid: kết hợp cỏ tự nhiên và sợi nhân tạo, có khả năng chịu đựng mật độ thi đấu cao và các buổi biểu diễn âm nhạc lớn.
Ngày nay, Wembley không chỉ là sân nhà của Đội tuyển Anh và nơi tổ chức các trận chung kết cúp quốc nội. Đây còn là điểm hẹn của các sự kiện quốc tế tầm cỡ: từ chung kết Champions League, EURO 2020 (2021) đến các trận bóng bầu dục NFL, quyền Anh thế giới và những đại nhạc hội quy mô hàng trăm nghìn khán giả. Các buổi diễn của Coldplay, Beyoncé, Ed Sheeran hay BTS đã biến Wembley thành “thánh đường” không chỉ của bóng đá mà cả âm nhạc toàn cầu.
Đặc biệt, Wembley còn là một trung tâm thương mại – giải trí gắn liền với khu phức hợp Wembley Park. Điều này cho phép sân hoạt động quanh năm, không chỉ phụ thuộc vào bóng đá, biến nó thành một mô hình kinh tế bền vững.
Trong tương lai, Wembley tiếp tục giữ vai trò đầu tàu khi Anh cùng Ireland đăng cai EURO 2028, nơi sân sẽ lại tổ chức các trận bán kết và chung kết. Đồng thời, Wembley cũng đang được định hình như “trung tâm văn hóa – thể thao đa năng” của thế kỷ 21, một không gian kết nối thể thao, âm nhạc, thương mại và giải trí.
Nguồn: Bongdalu
